.png){kind=logo}
.jpg)
Thánh Điônysiô, Giám mục và các bạn tử đạo – Thánh Gioan Lêônarđô, Linh mục
I. Thánh Điônysiô, Giám mục và các bạn tử đạo
1. Bối cảnh lịch sử và đời truyền giáo
Thế kỷ III là một giai đoạn đặc biệt trong lịch sử Giáo Hội sơ khai. Dù Kitô giáo đã lan rộng khắp đế quốc Rôma, nhưng vẫn còn bị coi là một “tà giáo” chống lại thần linh quốc gia và trật tự xã hội. Vào năm 251, Đức Giáo Hoàng Fabianô đã sai bảy Giám mục đi truyền giáo tại vùng Gaules (nay là Pháp). Đây là thời điểm Giáo Hội đang nỗ lực vượt ra khỏi biên cương Ý để gieo hạt giống Tin Mừng tại các miền đất mới.
Điônysiô (còn gọi là Denis) được chọn đến Lutèce (tức Paris ngày nay), vùng đất xa xôi và đầy thử thách. Cùng với linh mục Eleutheius và phó tế Rusticus, ngài khởi đầu việc thành lập giáo đoàn tại Paris, đặt nền móng cho một cộng đoàn Kitô hữu sẽ phát triển mạnh mẽ sau này.
Điônysiô được ghi nhớ không chỉ nhờ sự can đảm rao giảng Tin Mừng, mà còn vì những phép lạ gắn liền với ngài. Tài liệu cổ kể rằng chỉ với lời cầu nguyện, ngài đã làm sụp đổ tượng thần Mars, khiến nhiều người ngoại trở lại với Đức Kitô. Đặc biệt, nhiều gia đình quý tộc Gaul đã đón nhận đức tin, trong đó có Lisinius de Montmorency, người trở thành một trong những ân nhân của Giáo Hội thời sơ khai.
2. Tử đạo và huyền thoại Montmartre
Khi Hoàng đế Maximilianô tiến hành cuộc bách hại, Điônysiô cùng các bạn bị bắt. Dù đã 110 tuổi, ngài vẫn hiên ngang tuyên xưng: “Chúng tôi là tôi tớ Chúa Kitô.” Bị đánh đòn, hành hạ, treo thập giá, nhưng ngài vẫn không ngừng giảng về tình yêu cứu độ. Cuối cùng, ngài bị xử trảm tại đồi Montmartre (tức “Núi các thánh tử đạo”).
Huyền thoại kể lại: sau khi bị chặt đầu, Điônysiô đã đứng dậy, cầm lấy đầu mình và đi một quãng đường dài gần hai dặm, vừa đi vừa tiếp tục rao giảng, cho đến nơi ông muốn được an táng. Nơi ấy trở thành trung tâm hành hương, rồi dần dần thành đan viện Saint-Denis lừng danh, nơi chôn cất các vua nước Pháp. Dù yếu tố huyền thoại có thể khó kiểm chứng, nhưng nó biểu tượng cho một sự thật thần học: niềm tin vào Đức Kitô mạnh mẽ hơn cái chết, và Tin Mừng vang vọng ngay cả khi các chứng nhân bị giết đi.
3. Ý nghĩa chứng tá
Điônysiô và các bạn tử đạo đã gieo nền móng đức tin tại Paris, giúp Kitô giáo bén rễ sâu trong lòng văn hóa Pháp. Tấm gương của ngài cho thấy Kitô giáo không thể tách rời khỏi thập giá. Máu tử đạo đã trở thành “hạt giống các Kitô hữu” (Tertullianô). Đặc biệt, sự kiên vững và niềm tin sắt đá của một cụ già 110 tuổi nhắc nhớ rằng: đức tin không đo bằng sức lực thân xác, mà bằng lòng trung thành tuyệt đối vào Đức Kitô.
II. Thánh Gioan Lêônarđô, Linh mục
1. Từ dược sĩ đến linh mục
Sinh năm 1541 tại Luca, miền Tuscia (Ý), Gioan Lêônarđô lớn lên trong một bối cảnh châu Âu đang trải qua thời kỳ Cải cách và Phản Cải cách. Từ nhỏ, ngài theo học ngành y dược, nhưng rồi, nghe theo tiếng gọi nội tâm, ngài quyết định bỏ nghề, dấn thân trở thành linh mục. Đặc biệt, ngài bắt đầu học Latinh và thần học khi đã 25 tuổi – một khởi đầu muộn màng, nhưng với quyết tâm mạnh mẽ. Năm 1571, ngài được thụ phong linh mục.
2. Hoạt động mục vụ và thành lập hội dòng
Gioan Lêônarđô khởi đầu sứ vụ trong một bối cảnh khó khăn: lạc giáo lan tràn, đời sống đức tin bị xáo trộn. Ngài nhanh chóng trở thành một nhà giảng thuyết hăng say, tập trung vào việc dạy giáo lý và giải tội. Một trong những sáng kiến nổi bật là thành lập “hội giáo lý” gồm những giáo dân thiện chí để dạy giáo lý cho trẻ em – một sáng kiến mục vụ đi trước thời đại.
Năm 1574, Gioan Lêônarđô thành lập hội dòng mới: Giáo Sĩ Mẹ Thiên Chúa. Mục tiêu của hội dòng là canh tân đời sống Giáo Hội qua giảng dạy giáo lý, cổ võ phụng vụ và nâng cao đời sống đức tin cho giáo dân. Dòng này nhanh chóng được Giáo hoàng Clêmentê VIII công nhận. Đến năm 1621, Đức Grêgôriô XV đặt hội dòng ngang hàng với các dòng kỳ cựu khác.
3. Ước mơ truyền giáo và đóng góp cho Giáo Hội hoàn vũ
Dù tập trung vào giáo dục và cải tổ đức tin, Gioan Lêônarđô còn nuôi dưỡng một ước mơ lớn: truyền giáo. Với sự cộng tác của Hồng Y Vivès, năm 1603, ngài khởi xướng việc đào tạo các linh mục cho xứ truyền giáo. Đây chính là nền tảng cho Trường Truyền giáo Urbanô (Propaganda Fide) – trung tâm đào tạo các nhà truyền giáo nổi tiếng của Giáo Hội.
Gioan Lêônarđô qua đời năm 1609 khi đang chăm sóc các bệnh nhân dịch bệnh tại Rôma – một cái chết anh hùng, trọn vẹn hiến dâng. Ngài được phong thánh năm 1938.
III. Kết luận
Nền tảng đức tin của hai thánh Điônysiô và Gioan Lêônarđô gặp nhau ở một điểm chung: lòng nhiệt thành truyền giáo. Điônysiô, vị giám mục thế kỷ III, đã không ngần ngại đi đến tận biên cương của đế quốc Rôma, gieo hạt giống Tin Mừng giữa một xã hội đầy bách hại và nguy hiểm. Gioan Lêônarđô, vị linh mục thế kỷ XVI, lại mở ra những biên cương mới: biên cương tri thức khi chú trọng dạy giáo lý, biên cương mục vụ khi trao cho giáo dân trách nhiệm dạy đức tin, và biên cương toàn cầu với giấc mơ đào tạo những nhà truyền giáo cho khắp năm châu. Cả hai cùng mang trong lòng một ngọn lửa duy nhất: “Để mọi người được nhận biết và yêu mến Thiên Chúa.”
Nơi thánh Điônysiô, chúng ta nhận ra rằng Tin Mừng luôn đi đôi với thập giá. Nếu không có máu tử đạo, Giáo Hội khó mà bén rễ bền vững tại Âu châu. Nơi thánh Gioan Lêônarđô, ta thấy Tin Mừng cần được canh tân liên lỉ: giáo lý phải được dạy lại, cơ cấu phải được đổi mới, và truyền giáo phải luôn tiến ra những vùng ngoại vi. Những sứ điệp ấy vẫn sống động cho hôm nay. Thế giới đầy chiến tranh, dịch bệnh và bất công đòi hỏi chúng ta can đảm như Điônysiô, dám đứng vững trong đức tin. Giáo Hội hậu Kitô giáo cần những Gioan Lêônarđô mới, biết đầu tư vào giáo lý, đào tạo thế hệ trẻ và sáng tạo trong mục vụ. Và như cả hai thánh, ta được mời gọi ra khỏi vùng an toàn, đến với người nghèo và người bị bỏ quên.
Lm. Fx. Nguyễn Văn Thượng.
Tài liệu tham khảo
Butler, A. (1995). Butler’s Lives of the Saints: October. Collegeville, MN: Liturgical Press.
Holweck, F. G. (1924). A Biographical Dictionary of the Saints. London: B. Herder.