Ngày 18 tháng 10

THÁNH LUCA THÁNH SỬ

Thánh Luca, vị thánh sử hiền hậu, người đã dùng ngòi bút thấm đẫm lòng thương xót để kể lại dung mạo của Đức Giêsu, chính là nhà thần học của trái tim, nhà văn của ơn cứu độ và là chứng nhân của Thánh Thần trong Hội Thánh sơ khai. Tin Mừng theo thánh Luca không chỉ là một cuốn sách, mà là khúc ca của lòng nhân hậu, là bản trường ca về tình yêu và niềm vui. Trong toàn bộ tác phẩm của mình – Tin Mừng thứ ba và sách Công vụ Tông đồ – thánh nhân cho thấy Thiên Chúa không phải là Đấng xa xôi, nhưng là Cha nhân từ cúi xuống tìm kiếm những gì đã mất, xoa dịu nỗi đau và mở ra cánh cửa hy vọng cho mọi tội nhân.

Luca là người ngoại giáo, xuất thân từ Antiokia, một đô thị Hy Lạp rực rỡ văn hóa. Ngài được đào luyện trong các khoa học cổ điển, thông thạo ngôn ngữ và y học. Chính vì thế, Tin Mừng của ngài có giọng điệu đặc biệt: nhẹ nhàng, chính xác, đầy tính nhân bản, nhưng lại thấm đẫm ân sủng. Luca không phải là người chứng kiến tận mắt Chúa Giêsu, nhưng qua lời kể của các tông đồ, qua sự gần gũi với Đức Maria và tình thầy trò sâu đậm với thánh Phaolô, ngài đã dựng nên một bức tranh sống động và cảm động về Chúa Cứu Thế. Đó là Đức Giêsu của lòng thương xót, của cầu nguyện, của niềm vui và của sự gần gũi với con người.

Tin Mừng của Luca là Tin Mừng của lòng từ bi. Chưa từng có vị thánh sử nào mô tả Thiên Chúa nhân hậu đến thế. Dưới ngòi bút của ngài, Thiên Chúa hiện ra không phải như vị Thẩm phán nghiêm khắc, nhưng như người Cha hằng chờ đợi đứa con hoang trở về, như người Samaritanô nhân hậu dừng lại bên kẻ bị đánh đập, như người mục tử vác chiên lạc trên vai mà hân hoan trở về. Chỉ trong Luca, ta mới gặp được Giakêu trèo lên cây sung tìm Chúa, người trộm lành trên thập giá được hứa ban thiên đàng, và người nữ tội lỗi dám lấy nước mắt rửa chân Thầy. Tất cả đều được đón nhận, tha thứ và phục hồi. Qua từng câu chuyện, Luca mạc khải chân dung của Thiên Chúa như chính Đức Giêsu đã nói: “Con Người đến để tìm và cứu những gì đã mất.” Lòng thương xót không chỉ là một thuộc tính của Thiên Chúa, mà là trung tâm của Tin Mừng.

Tin Mừng của Luca cũng là Tin Mừng của cầu nguyện. Đức Giêsu của Luca không bao giờ hành động mà không cầu nguyện: trước khi chịu phép rửa, khi chọn các môn đệ, khi biến hình, trong vườn Cây Dầu và cả khi hấp hối trên thập giá. Chỉ Luca mới kể rằng các môn đệ đã thưa: “Lạy Thầy, xin dạy chúng con cầu nguyện.” Lời cầu nguyện trong Tin Mừng Luca là hơi thở của người tín hữu, là nhịp đập của một đời sống kết hiệp với Chúa Cha. Ở đây, cầu nguyện không phải là một bổn phận, mà là cuộc trò chuyện thân tình giữa con người và Thiên Chúa. Đó cũng là lời mời gọi cho mỗi chúng ta hôm nay: hãy dừng lại trong cuộc sống hối hả, lắng nghe và thưa lên: “Lạy Cha của con.”

Niềm vui là điệp khúc xuyên suốt toàn bộ Tin Mừng. Ngay từ những trang đầu, thiên sứ đã nói với Đức Maria: “Hãy vui lên, hỡi Đấng đầy ân sủng.” Rồi tiếng reo mừng của Êlisabét, tiếng ca Magnificat của Mẹ, tiếng hoan hỉ của các thiên thần đêm Giáng Sinh, và cả niềm vui của người cha tìm lại con, của người mục tử tìm lại chiên, của người phụ nữ tìm thấy đồng tiền đã mất. Tất cả làm nên một bài ca cứu độ, bởi vì Tin Mừng là tin vui: Thiên Chúa yêu thương con người, tha thứ cho họ, và mở ra cho họ một tương lai. Như nhà thần học Harnack đã nói, “Từ đầu đến cuối, Tin Mừng Luca là một khúc ca chiến thắng của niềm vui.”

Một nét độc đáo khác trong tác phẩm của Luca là vai trò của người phụ nữ. Trong một xã hội trọng nam khinh nữ, thánh sử lại dành một vị trí trang trọng cho họ: từ Đức Maria, Êlisabét, Anna tiên tri, cho đến người nữ tội lỗi, bà góa nghèo dâng hai đồng tiền nhỏ, các chị em Matta và Maria, và nhóm phụ nữ đi theo phục vụ Chúa. Luca không chỉ tôn vinh phẩm giá nữ giới, mà còn cho thấy họ là những người đầu tiên tin, yêu, và phục vụ bằng cả tấm lòng. Dưới ngòi bút của ngài, phụ nữ trở thành hình ảnh sống động của Hội Thánh: lắng nghe, đón nhận và trao ban tình yêu.

Sách Công vụ Tông đồ, phần thứ hai trong bộ tác phẩm của thánh Luca, tiếp tục dòng chảy của ơn cứu độ. Nếu Tin Mừng kể lại hành trình Đức Giêsu thi hành sứ vụ, thì Công vụ thuật lại hành trình của Chúa Thánh Thần nơi Hội Thánh. Mỗi trang sách là một luồng gió mới, một sức sống bừng lên từ niềm tin của các tông đồ. Từ Phêrô đến Phaolô, từ Giêrusalem đến tận cùng trái đất, Thánh Thần làm nên những điều kỳ diệu: chữa lành bệnh nhân, quy tụ cộng đoàn, biến nỗi sợ thành can đảm, và biến đau khổ thành niềm vui. Hội Thánh sơ khai được mô tả như một gia đình hiệp nhất: “Họ chuyên cần nghe giáo huấn của các Tông đồ, hiệp thông, bẻ bánh và cầu nguyện.” Chính trong đời sống ấy, Tin Mừng đã lan rộng như ngọn lửa tình yêu của Thiên Chúa.

Luca không chỉ là một thánh sử tài hoa, mà còn là một bác sĩ của linh hồn. Ngòi bút của ngài chữa lành, vì nó chạm vào những vết thương sâu kín của nhân loại. Với sự tế nhị của một lương y, Luca cho thấy Đức Giêsu không chỉ chữa bệnh thân xác, mà còn chữa lành tội lỗi, sợ hãi, và tuyệt vọng. Mỗi phép lạ trong Tin Mừng của ngài là một dấu chỉ của ơn tha thứ. Đức Giêsu chạm vào người phong, cho kẻ què đi được, mở mắt người mù, và khôi phục người tội lỗi. Đó là y khoa của ân sủng – thứ thuốc duy nhất có thể chữa lành trái tim con người.

Về phương diện tu đức, thánh Luca dạy chúng ta ba con đường nên thánh: cầu nguyện, lòng thương xót, và niềm vui. Cầu nguyện giúp ta nhận ra mình nhỏ bé và cần Thiên Chúa; lòng thương xót giúp ta thấy Chúa nơi người khác; và niềm vui giúp ta vượt qua thử thách với ánh sáng của hy vọng. Mục vụ theo tinh thần Luca là mục vụ của trái tim mở rộng: không loại trừ, không lên án, nhưng mời gọi và đồng hành. Mỗi Kitô hữu được mời gọi trở thành “người Samaritê mới”, biết dừng lại bên nỗi đau của tha nhân, băng bó bằng lòng nhân hậu, và đem đến hy vọng.

Thánh Luca cũng là quan thầy của các bác sĩ, vì ngài hiểu rằng ơn gọi chữa lành không chỉ là y học, mà là thiêng liêng: chữa lành thân xác và linh hồn. Ngài cũng là bổn mạng của các họa sĩ, bởi truyền thống kể rằng ngài là người đầu tiên vẽ chân dung Đức Mẹ Hằng Cứu Giúp – khuôn mặt hiền từ của Đấng Cứu Chuộc phản chiếu nơi Mẹ.

Khi đọc Tin Mừng của Luca, ta như nghe được nhịp tim của chính Thiên Chúa, một trái tim đập vì nhân loại. Đức Giêsu của Luca không phải là vị thần xa cách, nhưng là người bạn đồng hành trên mọi nẻo đường Emmau. Người đến gần, giải thích Lời Chúa, bẻ bánh và làm cho lòng ta bừng cháy. Và khi Người biến mất, ta chỉ còn một điều để làm: đứng dậy, trở về và loan báo rằng Người vẫn sống.

Lạy thánh Luca, vị thánh sử của lòng thương xót và niềm vui, xin giúp chúng con biết cầu nguyện như Chúa, yêu thương như Chúa và phục vụ như Chúa. Xin cho chúng con biết sống Tin Mừng giữa đời bằng trái tim của Thầy: biết cúi xuống, biết tha thứ và biết đem niềm vui cứu độ đến cho mọi người. Xin cho chúng con, giữa thế giới đầy thương tích hôm nay, trở nên những “lương y của linh hồn”, chữa lành bằng lòng nhân hậu và bằng ánh sáng của Đức Kitô. Xin cho chúng con, nhờ gương thánh nhân, biết viết tiếp Tin Mừng của lòng thương xót bằng chính đời sống của mình, để ở mọi nơi, mọi lúc, người ta có thể nhận ra: Chúa Giêsu vẫn đang sống giữa lòng nhân loại. Amen.

Lm. Fx. Nguyễn Văn Thượng