Thứ Tư, ngày 31/8/2022

 

BÀI 1: PHÂN ĐỊNH LÀ GÌ?

 

Anh chị em thân mến, chào anh chị em!

Hôm nay, chúng ta bắt đầu loạt bài giáo lí mới: chúng ta đã kết thúc loạt bài về tuổi già, bây giờ chúng ta bắt đầu loạt bài giáo lí mới về chủ đề phân định. Phân định là một hành động quan trọng liên quan đến tất cả mọi người, bởi vì chọn lựa là điều thiết yếu của cuộc sống. Người ta phải chọn thức ăn, chọn cách ăn mặc, chọn con đường học tập, công việc, mối tương quan. Trong tất cả những điều này, chúng ta cụ thể hoá một kế hoạch sống, và cũng là cụ thể hoá mối tương quan của chúng ta với Thiên Chúa.

Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu nói đến sự phân định bằng những hình ảnh lấy từ đời sống thường nhật; ví dụ, Người mô tả những ngư dân chọn cá tốt và loại bỏ những cá xấu; hoặc thương gia biết cách xác định viên ngọc nào có giá trị nhất trong số rất nhiều viên ngọc. Hoặc người tìm thấy kho báu được chôn giấu trong ruộng (x. Mt 13,44-48).

Qua các ví dụ này, sự phân định được trình bày như một bài tập cho trí hiểu, kĩ năng và cả ý chí, để nắm bắt đúng thời điểm: đây là những điều kiện để đưa ra một chọn lựa đúng đắn. Cần có trí hiểu, kĩ năng, và ý chí để thực hiện một chọn lựa đúng đắn. Và nó cũng đòi phải trả một cái giá để có sự phân định hiệu quả. Để công việc của mình đạt kết quả tốt nhất, người đánh cá phải tính đến công sức, những đêm dài trên biển, và sau đó là vứt bỏ một phần đã bắt được, chấp nhận mất một ít lợi nhuận vì lợi ích cuối cùng nhắm tới. Người buôn ngọc trai không ngần ngại bán đi mọi thứ để mua được viên ngọc trai đó; và người gặp được kho báu cũng vậy. Đây là các tình huống bất ngờ, không được tính trước, chúng ta phải nhận ra tầm quan trọng và tính cấp bách của một quyết định phải đưa ra.

Mỗi người phải có quyết định; không ai làm thay cho chúng ta. Vào một thời điểm nào đó, những người trưởng thành có thể tự nguyện xin lời khuyên, ý kiến, nhưng quyết định thì chính mình phải làm. Không ai có thể nói: “Tôi đánh mất điều này, vì chồng tôi quyết định, vợ tôi quyết định, anh em tôi quyết định”. Không, chính bạn phải đưa ra quyết định, mỗi người phải đưa ra quyết định. Vì thế, điều quan trọng là biết phân định. Để quyết định tốt, cần phải biết phân định.

Tin Mừng gợi ý một khía cạnh quan trọng khác của sự phân định: phân định có liên quan đến các cảm xúc. Ai đã tìm được kho báu mà lại không cảm thấy khó khăn khi bán đi mọi thứ, và niềm vui của họ cũng lớn như vậy (x. Mt 13,44). Thuật ngữ được thánh sử Matthêu sử dụng chỉ một niềm vui hết sức đặc biệt, mà không một thực tại nhân loại nào có thể ban tặng được; quả thật nó lặp lại trong rất ít những đoạn Tin Mừng khác, mà tất cả đều nói về cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa. Đó là niềm vui của các Đạo sĩ, sau hành trình dài và khó nhọc, đã lại nhìn thấy ngôi sao (x. Mt 2,10); đó là niềm vui của những phụ nữ trở về từ ngôi mộ trống sau khi nghe thiên thần báo tin Chúa sống lại (x. Mt 28,8). Đó là niềm vui của những người đã tìm được Chúa. Đưa ra một quyết định tốt, một quyết định đúng luôn mang lại niềm vui chung cuộc; có thể người ta phải khó khăn trên đường đi với sự đắn đo, phải nghĩ, phải tìm, nhưng cuối cùng quyết định đúng sẽ mang lại niềm vui.

Trong cuộc phán xét cuối cùng, Thiên Chúa sẽ làm một cuộc phân định –cuộc phân định lớn– liên quan đến chúng ta. Hình ảnh người nông dân, người đánh cá và người buôn ngọc là những ví dụ về những gì xảy ra trong Vương quốc Thiên Chúa, một Vương quốc thể hiện qua những hành động bình thường trong cuộc sống, đòi chúng ta phải có lập trường. Đây là lí do tại sao biết cách phân định lại quan trọng đến thế: những lựa chọn tuyệt vời có thể nảy sinh từ những hoàn cảnh thoạt nhìn chỉ là thứ yếu, nhưng lại có ý nghĩa quyết định. Ví dụ, chúng ta hãy nghĩ đến cuộc gặp gỡ Chúa Giêsu lần đầu tiên của Anrê và Gioan, một cuộc gặp gỡ nảy sinh từ một câu hỏi đơn giản: “Thưa Rabbi, Thầy ở đâu?” – Chúa Giêsu nói: “Hãy đến mà xem” (x. Ga 1,38-39). Cuộc trao đổi rất ngắn, nhưng đó là sự khởi đầu của một thay đổi từng bước sẽ ghi dấu trên cả cuộc đời. Mãi về sau, Thánh sử vẫn ghi nhớ cuộc gặp gỡ đã thay đổi ngài mãi mãi, nhớ cả về giờ giấc: “Lúc đó khoảng bốn giờ chiều” (câu 39). Đó là điểm mà thời gian và vĩnh cửu gặp nhau trong cuộc đời ngài. Và trong một quyết định tốt và đúng đắn, ý muốn của Thiên Chúa và ý muốn của chúng ta sẽ gặp nhau, bước đường hiện tại và vĩnh cửu sẽ gặp nhau. Đưa ra quyết định đúng đắn, sau một hành trình phân định, là làm cho thời gian và vĩnh cửu gặp nhau.

Bởi thế, kiến thức, kinh nghiệm, tình cảm và ý chí nằm trong số các yếu tố không thể thiếu để phân định. Trong các bài giáo lí này, chúng ta sẽ thấy những điều khác, cũng quan trọng không kém.

Sự phân định –như tôi đã nói– đòi lao nhọc. Theo Kinh Thánh, chúng ta không thấy một cuộc sống định sẵn những gì chúng ta phải sống. Không! Chúng ta phải quyết định nó một cách liên tục, tùy tình hình thực tế. Thiên Chúa mời gọi chúng ta đánh giá và lựa chọn: Người đã tạo nên chúng ta có tự do và muốn chúng ta sử dụng tự do của mình. Do đó, đòi phải có sự phân định.

Chúng ta thường có kinh nghiệm này: chọn điều gì đó có vẻ tốt, nhưng thực tế lại không. Hoặc biết một điều thật sự tốt cho mình nhưng lại không chọn. Con người, khác với động vật, có thể sai, có thể không muốn chọn đúng. Và Kinh Thánh cho thấy điều đó ngay từ những trang đầu tiên. Thiên Chúa ban cho con người một chỉ dẫn cụ thể: nếu ngươi muốn sống, nếu ngươi muốn nếm hưởng cuộc sống thì hãy nhớ ngươi là một thụ tạo, ngươi không phải là thước đo thiện ác, và những lựa chọn của ngươi đều mang lại những hệ quả cho ngươi, cho người khác và cho thế giới (x. St 2,16-17); ngươi có thể làm cho trái đất trở thành khu vườn tráng lệ hoặc ngươi có thể biến nó thành sa mạc chết chóc. Giáo huấn nền tảng ở đây là: câu chuyện đó không phải do ngẫu nhiên mà trở thành cuộc đối thoại đầu tiên giữa Thiên Chúa và con người. Cuộc đối thoại là: Thiên Chúa trao sứ mạng, thế này, thế này…; và con người ở mỗi bước đi phải phân định để đưa ra quyết định. Sự phân định là suy tư của tâm trí, của con tim mà chúng ta phải làm trước khi đưa ra quyết định.

Sự phân định đòi hỏi nhưng tuyệt đối cần thiết cho cuộc sống. Nó đòi tôi phải biết mình, biết điều gì tốt cho tôi tại đây và lúc này. Trên hết, nó đòi có tương quan thảo hiếu với Thiên Chúa. Thiên Chúa là Cha, Ngài không để chúng ta một mình, Ngài luôn sẵn lòng khuyên bảo, khích lệ và đón tiếp chúng ta. Nhưng Ngài không bao giờ áp đặt ý muốn của Ngài. Vì sao? Vì Ngài muốn được thương chứ không muốn bị sợ. Hơn nữa, Thiên Chúa muốn chúng ta trở thành người con chứ không phải nô lệ: những người con tự do. Có tự do người ta mới biết thương. Để biết sống, người ta phải biết thương, và vì thế, cần phải phân định: tôi có thể làm gì lúc này, khi đối diện với bao nhiêu điều khác? Chớ gì nó là dấu chỉ một tình yêu lớn lao hơn, một sự trưởng thành hơn trong tình yêu. Chúng ta hãy xin Chúa Thánh Thần hướng dẫn chúng ta! Chúng ta hãy cầu khẩn Ngài mỗi ngày, đặc biệt khi chúng ta phải lựa chọn. Cám ơn anh chị em.

 

Chuyển ngữ: Hoàng Tâm

Nguồn: Vatican.va